ΙΙ.

Γενικές Οδηγίες για τη Λειτουργία του Συστήματος

1. Προετοιμασία :

• Η οικογένεια  ή πολυμελής ομάδα προετοιμάζει  ένα σχέδιο δράσεωςΕκτάκτου Ανάγκης σε ήσυχο χρόνο και τόπο. Ορίζει δίπλα στο σπίτι σε ανοιχτό μέρος, ένα χώρο συγκεντρώσεως των μελών για την περίπτωση άμεσης εγκαταλείψεως. Στο χώρο αυτό θα συναντηθούν και με τα λοιπά μέλη, που ενδεχομένως θα απουσιάζουν από το σπίτι  τη στιγμή του εκτάκτου φαινομένου. Μαθαίνει εκ των προτέρων ποια περιοχή θεωρείται ασφαλής να καταφύγει αρχικά για κάθε κατηγορία κινδύνου (πυρκαϊά, πλημμύρα, σεισμός , μεγάλη χιονόπτωση κλπ).
  
• Εντοπίζει επίσης και αναλαμβάνει υπό την προστασία της άτομα ηλικιωμένα, μειωμένης κινητικότητας και ΑΜΕΑ σε κοντινές αποστάσεις από την έδρα της, που δεν μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν σε περίπτωση κινδύνου, εκκενώσεως χώρων και διαφυγής τους, ώστε κάποιο ικανό μέλος της οικογένειας  ή της πολυμελούς ομάδας να σπεύσει να τους ενημερώσει και να τους βοηθήσει στην αποχώρησή τους. Αυτή η προετοιμασία  βαθμιαία μπορεί να συντελέσει  στη δημιουργία πύρινων γειτονιάς για αρωγή σε άτομα περιορισμένης ικανότητας σε έκτακτες καταστάσεις.
• Οι μαθητές έχουν μονίμως στην σχολική ή αθλητική τους τσάντα τουλάχιστον τα εξής υλικά : α) μια μικρή φιάλη νερού 500ml, β) μια σφυρίχτρα, γ) χαρτομάνδηλα, δ) ένα μικρό φακό τύπου μπρελόκ και ε) ένα καρτελάκι με τα ατομικά τους στοιχεία που περιγράφεται στο Παράρτημα Ι, διότι ένα έκτακτο γεγονός μπορεί να συμβεί την ώρα του σχολείου, του φροντιστηρίου, του γυμναστηρίου κλπ.
• Η οικογένεια  ή πολυμελής ομάδα χωρίζεται  από πριν σε ομάδες για την καλύτερη επιτήρηση και φροντίδα των ευπαθών μελών της.  Ορίζονται τα μέλη τους ονομαστικά, σε πίνακα μόνιμα κολλημένο σε ευδιάκριτο μέρος του σπιτιού. Οι Ομάδες αυτές θα λειτουργήσουν ευέλικτα με όσα μέλη βρίσκονται παρόντα στο σπίτι κατά τη στιγμή του εκτάκτου γεγονότος.
• Μελετά την επικινδυνότητα του χώρου που ζει, τους προβλέψιμους κινδύνους από αντικείμενα, αγωγούς και άλλους παράγοντες. Διατηρούν σε λειτουργία πυροσβεστήρες διοξειδίου (CO₂) ή ξηράς κόνεως κατά περίπτωση. Διατηρεί μια εξάδα (6) με φιάλες νερού του 1,5 Lit. πάντα διαθέσιμη και μερικές φιάλες των 0,5 Lit. και επιθεωρεί την λήξη τους.
  
• Εντοπίζει από πριν τις ασφαλείς εξόδους διαφυγής από το σπίτι και απομακρύνει ή ασφαλίζει όσα αντικείμενα μπορούν να γίνουν εμπόδιο ή να καταστούν επικίνδυνα κατά την ώρα ενός εκτάκτου συμβάντος ή της διαφυγής.
• Ορίζει τόπο συναντήσεως των μελών και των ομάδων.
• Στη συνέχεια,  αν η παραμονή της οικογένειας ή της ομάδας σε  χώρους επιβίωσης δεν είναι προκαθορισμένη από τις Δημόσιες Αρχές, η οικογένεια ή η ομάδα  επιλέγει χώρους επιβίωσης με κριτήρια όπως : α) παροχή ποσίμου νερού, β) αποχέτευση, γ) ασφάλεια από πτώση αντικειμένων ή πλημμύρες και  άλλους κινδύνους  και δ) δυνατότητα ασφαλούς αποχωρήσεως.
• Οι ασύρματοι περιλαμβάνονται στον ΣΕΑ Α΄ και είναι απαραίτητοι, διότι σε έκτακτες ανάγκες τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας συνήθως, είτε υπερφορτώνονται, είτε διακόπτονται από βλάβες[2]. Δυνητικά όμως μπορούν να περιληφθούν επιπλέον συσκευές στους ΣΕΑ Β΄ και  Γ΄ .
• Εκτυπώνει  και πλαστικοποιεί  Καρτελάκια  ( σε δύο αντίγραφα, μεγέθους περίπου τηλεκάρτας, που μπορεί να αγκιστρωθεί στα ρούχα ή σε κορδόνι )
• στην Α΄ ΟΨΗ με τα στοιχεία του κάθε μέλους:  Ονοματεπώνυμο, Πατρώνυμο, Μητρώνυμο,  δ/νση κατοικίας, τηλέφωνα  κινητά και οικίας, ΑΜΚΑ, ΑΔΤ ή Αριθ. Διαβατηρίου, Ομάδα Αίματος, επικίνδυνες αλλεργίες ή ασθένειες.
• στην Β΄ ΟΨΗ όλα  τα τηλέφωνα επικοινωνίας  της οικογένειας και όσων μπορούν να συνδράμουν λχ , στενών συγγενών, φίλων, εργασίας, Δημόσιων Υπηρεσιών, κλπ. και το Κανάλι Συχνότητας  (μαζί με ένα εφεδρικό) LPD/ PMR που θα χρησιμοποιήσει η οικογένεια με την ένδειξη λχ :  “ Επικοινωνία ασυρμάτου :  κύριο κανάλι PMR 04 εφεδρικό PMR 05 “
• Γνωρίζουν οι γονείς και επικεφαλής των ομάδων   το περιεχόμενο των ΣΕΑ, τις ποσότητες και τη χρήση των υλικών.
• Προετοιμάζουν το Καταφύγιο Εκτάκτου Ανάγκης 24 ωρών του ΣΕΑ Α΄ (βλ Παράρτημα ΙΙ), ελέγχουν την πληρότητα των υλικών του και εξασκούνται στην τοποθέτησή του.
• Διατηρείται  ο ΣΕΑ Α΄ σε  προσιτό και εμφανές μέρος κοντά στην εξώπορτα του σπιτιού, ώστε να τον αρπάξει ένα μέλος της οικογένειας  κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, φεύγοντας μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα.
• Γενικά στο σπίτι : Ενημερώνονται όλοι και ακολουθούν τις γενικότερες οδηγίες της Πυροσβεστικής και της Πολιτικής Προστασίας για την ασφάλεια των μελών και του σπιτιού .
• Μπορούν επίσης σε κατάλληλο εξωτερικό χώρο  οι ενήλικες να χρησιμοποιήσουν πυροσβεστήρες, που προορίζονται  λόγω χρονολογίας για  αναγόμωση, για να εξοικειωθούν τα μέλη της οικογένειας με τη λειτουργία τους.
• Στους χώρους επιβίωσης οι άνω ομάδες θα αναλάβουν συγκεκριμένους ρόλους που περιγράφονται ενδεικτικά παρακάτω:
• Σε κάθε ομάδα  προΐσταται ένας επικεφαλής «Ομαδάρχης» ( λχ. ένας  γονέας,  κάποιο ώριμο παιδί ή άλλο κατάλληλο μέλος της οικογένειας).
• Ο κάθε Ομαδάρχης απαραιτήτως γνωρίζει από πριν να χειρίζεται τα μέσα επικοινωνίας  που είναι:
• α) το κινητό τηλέφωνο για το οποίο έχουν προβλεφθεί στους ΣΕΑ  φορτιστές ποικίλων τύπων (12V, 220V, ηλιακοί) και
• β) ασύρματος ελεύθερης χρήσης (χωρίς άδεια) τύπου PMR/LPD που λειτουργεί ακόμη και με κοινές μπαταρίες και  είναι εξαιρετικά απλός στη χρήση του ακόμη και από παιδιά.

• Προετοιμασία στο αυτοκίνητο :  Επειδή μια κατάσταση Έκτακτης Ανάγκης (λχ. σεισμός, πυρκαγιά, πλημμύρα κλπ) μπορεί να συμβεί  στο αυτοκίνητο όσο απουσιάζουν μέλη της οικογενείας από το σπίτι (λχ. στις διακοπές και δεν θα έχουν μαζί τους τον  ΣΕΑ Α΄), διατηρούνται μόνιμα στο αυτοκίνητο ορισμένα βασικά διασωστικά υλικά. Ένας κατάλογος τέτοιων υλικών που μπορούν μόνιμα να βρίσκονται στο αυτοκίνητο, ώστε να βοηθηθούν οι επιβάτες και ενδεχομένως τρίτοι,  βρίσκεται στη Συλλογή Υλικών Εκτάκτου Ανάγκης Οχήματος   (ΣΥΕΑ Ο΄). Περαιτέρω με τη βοήθεια του Πίνακα Υλικού του ΣΕΑ Α΄ γίνεται προμήθεια επιπλέον υλικών αυτοκινήτου σύμφωνα με τις ειδικότερες ανάγκες του καθενός.
• Σε περίπτωση εκδρομής στη φύση, η οικογένεια  μπορεί  σαν παιχνίδι να αναπαραστήσει όλο το σχέδιο διάσωσης με μέρος των υλικών των ΣΕΑ, που είναι πρόσφορα για το σκοπό αυτό και μετά να τα επανατοποθετήσει  προσεκτικά στον σάκκο. Η δραστηριότητα αυτή αποτελεί στην ουσία μια άσκηση Πολιτικής Προστασίας, δοσμένη στα παιδιά με ευχάριστο τρόπο ως παιχνίδι ρόλων.

2. Περίπτωση άμεσης εγκατάλειψης :

• Για την περίπτωση άμεσης εγκατάλειψης του σπιτιού, εννοείται ότι εκτός από το ΣΕΑ Α΄ ,  πρέπει διαρκώς στο σπίτι οι ενήλικες να έχουν τα βασικά  αντικείμενα  έτοιμα για να φύγουν ( πορτοφόλι, κλειδιά, κινητό τηλέφωνο, οι γυναίκες την  τσάντα τους κλπ).
• Φορούν κλειστά παπούτσια και μπουφάν με κουκούλα, αν γίνεται, αδιάβροχα.
• Διατηρούν  ψυχραιμία, ώστε σε περίπτωση που είναι εφικτό, να κλείσουν τους γενικούς διακόπτες ρεύματος, αερίου και  νερού.

3. Περίπτωση προειδοποιημένης  εγκατάλειψης:

• Για την περίπτωση προειδοποιημένης  εγκατάλειψης του σπιτιού (λχ. εντός μισής ώρας και άνω) η οικογένεια έχει εντοπίσει τα ευκόλως μεταφερόμενα πολύτιμα αντικείμενα που θα πάρει από το σπίτι  και τα παραλαμβάνει μαζί με τους ΣΕΑ.
• Επίσης μεγαλύτερες ομάδες των 8 ατόμων,  ή  μεμονωμένοι ανήλικοι μπορούν συμπληρωματικά  να μετατρέψουν σχολικές τσάντες πλάτης σε ελαφρά ατομικά Σακίδια  Εκτάκτου Ανάγκης  Παιδιών -Ανηλίκων  (ΣΕΑ Π΄) με τα προτεινόμενα ακίνδυνα υλικά στο Παράρτημα Ι ,  ανάλογα με τις ανάγκες και την αντοχή του παιδιού, υλικά που  βρίσκονται  συνήθως στο σπίτι  χωρίς ιδιαίτερη προετοιμασία.

4. Εγκατάσταση – ρόλοι ομάδων :

Μόλις η οικογένεια μεταφερθεί σε χώρο προστασίας που ορίζεται από τις Αρχές, θα πρέπει τα μέλη της να αναλάβουν ρόλους σε ομάδες, οι οποίες ορίζονται σε τρεις (3) για μια οκταμελή οικογένεια :

• Ομάδα 1η :  αναλαμβάνει την οργάνωση, τακτοποίηση  και  φύλαξη  της Έδρας διαμονής της οικογένειας και έχει πρόχειρο το φαρμακευτικό υλικό.
• Ομάδα 2η : αναλαμβάνει να παρουσιαστεί στις Δημόσιες Αρχές και να δηλωθεί με τα έγγραφα που κατέχει και να ζητήσει τις προβλεπόμενες παροχές ή περίθαλψη.
• Ομάδα 3η : Θα φροντίσει γρήγορα προς αναζήτηση νερού, τροφής, χώρου WC και  ασφαλών χώρων αναψυχής για τα παιδιά.
• Σε περίπτωση ολιγομελών οικογενειών, οι ομάδες αυτές μπορούν να επιτευχθούν με συνεργασία δύο οικογενειών ή άλλου συνδυασμού ατόμων.

5. Διαβίωση και  Ψυχολογική υποστήριξη :

• Κατά τη διαβίωσή στους χώρους που υποδεικνύει η Πολιτική Προστασία,  τα μέλη συμμορφώνονται  με τις οδηγίες διαβιώσεως και ασφαλείας, χωρίς πανικό.
• Η οικογένεια ασχολείται με το έργο  των παραπάνω τριών ομάδων της. Στις ελεύθερες ώρες απασχολείται με διάβασμα , παιχνίδι, μαγείρεμα, βοήθεια άλλων ατόμων κλπ .
• Γενικά προσπαθεί να τηρήσει ένα πρόγραμμα και να έχει υψηλό ηθικό, βοηθώντας κατά το δυνατόν και άλλους συνανθρώπους.
• Τα μέλη που απομακρύνονται, βρίσκονται σε συνεχή δυνατότητα επικοινωνίας με την Έδρα της οικογένειας μέσου κινητών τηλεφώνων ή  των ασυρμάτων PMR/ LPD, προς αποφυγή ασκόπων αναζητήσεων μελών από τα λοιπά μέλη και επιτάσεως της ήδη φορτισμένης  ψυχολογικά ατμόσφαιρας.
• Τα μέλη ενεργοποιούν στα κινητά τους τηλέφωνα την  κατάσταση μέγιστης οικονομίας της μπαταρίας τους, και αποφεύγουν άσκοπη χρήση  τους με εφαρμογές όπως:  φωτογραφική μηχανή, φακός, ηλεκτρονικά παιχνίδια κλπ.  Χρησιμοποιούν στην ανάγκη μόνο τον ενσωματωμένο δέκτη ραδιοφώνου FM για να ακούσουν κάποια έκτακτα δελτία.

6. Επιστροφή στο σπίτι : 

• Η επιστροφή στο σπίτι γίνεται με προσοχή, μήπως υπάρχουν διαρροές ρεύματος και  αερίου  ή μήπως υπάρχουν έπιπλα και άλλα αντικείμενα που αποτελούν εστία κινδύνου.
• Χρησιμοποιούνται τα εργαλεία του  ΣΕΑ Α΄ για να επισκευαστούν  μικρές επείγουσες βλάβες του σπιτιού.
• Χρησιμοποιούνται τα εργαλεία του ΣΕΑ Β΄ για μαγειρική, αν αυτό είναι απαραίτητο.
• Αποκαθίστανται οι ελλείψεις και οι βλάβες των   ΣΕΑ .
• Καλό είναι να προγραμματιστούν προληπτικές ιατρικές εξετάσεις για μέλη που νόσησαν κατά τη διάρκεια της διαβιώσεως Εκτάκτου Ανάγκης, εφ΄ όσον κρίνεται απαραίτητο.

[2] IARU Οδηγός Επικοινωνιών Εκτάκτων Αναγκών (ΕΕΑ) ΑΝΑΘ. 1 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2015

Μετ. – επιμ. ΚΩΣΤΑΣ ΤΡΑΝΣΒΑΛΙΔΗΣ/SV2HPH